Mới đây Chính quyền của Tổng thống Hàn Quốc Lee Jae Myung công bố Quy hoạch phát triển kinh tế 5 năm, với mục tiêu đưa quốc gia này trở thành một trong 3 cường quốc trí tuệ nhân tạo (AI) hàng đầu thế giới. Đây được coi là chiến lược toàn diện, kêu gọi sự tham gia của cả khu vực tư nhân và khu vực công, nhằm xây dựng một “nền kinh tế siêu đổi mới”.

Quy hoạch phát triển kinh tế 5 năm với mũi nhọn là trí tuệ nhân tạo (AI) không chỉ là bước đột phá về công nghệ, mà còn là bước chuyển mình quan trọng của nền kinh, thể hiện tầm nhìn chiến lược của Chính phủ Hàn Quốc trong kỷ nguyên công nghệ mới.

Định hướng và ưu tiên chính sách của Hàn Quốc

Tại buổi lễ công bố Quy hoạch kinh tế 5 điểm, ông Koo Yun-Cheol, Bộ trưởng Bộ kinh tế và tài chính Hàn Quốc khẳng định: “Trong nhiều thập kỷ liền, Hàn Quốc dù đạt được nhiều thành tựu nhưng vẫn đặt trong bối cảnh chúng ta là nền kinh tế đi sau. Giờ đây, đối thủ cạnh tranh của chúng ta là nhóm 10 nền kinh tế phát triển nhất thế giới. Để chiến thắng cuộc đua này, chúng ta phải chuyển đổi toàn bộ hệ thống quốc gia vốn được thiết kế cho một nền kinh tế đi sau, theo mô hình siêu đổi mới sáng tạo”.

Hay ngay trong thời gian tranh cử, ông Lee Jae Myung đã cam kết phát triển kinh tế Hàn Quốc lên mức “dẫn đầu thế giới” dựa vào một số trụ cột, trong đó có các ngành liên quan đến công nghệ cao bao gồm chất bán dẫn và trí tuệ nhân tạo (AI). Sau khi nhậm chức, Tổng thống Lee Jae Myung đã cho triển khai nhiều chính sách nhằm thực hiện mục tiêu đầy tham vọng nêu trên. Nhìn từ góc độ này có thể thấy, định hướng và ưu tiên chính sách hiện nay của chính phủ Hàn Quốc đang tập trung vào phục hồi và phát triển kinh tế sau cơn khủng hoảng chính trị kéo dài hơn 6 tháng tại nước này. Thậm chí, các chính sách về ngoại giao, an ninh – quốc phòng cũng đều có mục tiêu kinh tế.

Về ngoại giao, trong chuyến công du tới 2 nước đối tác quan trọng bậc nhất đối với Hàn Quốc là Nhật Bản và Mỹ mới đây, một trong những chủ đề chính cũng là hợp tác kinh tế song phương và ba bên. Hàn Quốc chủ trương thúc đẩy quan hệ với Nhật Bản và Mỹ dựa trên 2 trụ cột, trong đó 1 trụ cột là kinh tế, tức là mục tiêu kinh tế chiếm ít nhất 50% ưu tiên trong chính sách ngoại giao hiện nay của Seoul. Định hướng này có tính song trùng với chính sách của Mỹ, kết quả là Seoul và Washington đã nhất trí mở rộng quan hệ đồng minh sang cả lĩnh vực kinh tế.

Thậm chí, hợp tác an ninh - quốc phòng cũng được coi là nhằm tạo một trường hòa bình, ổn định cho chấn hưng nền kinh tế đang đối diện với nhiều nguy cơ hiện nay. Trong bối cảnh đó, trí tuệ nhân tạo (AI) sẽ vừa là phương tiện, công cụ để tạo ra các sản phẩm và dịch vụ chất lượng cao cho Hàn Quốc, vừa là sản phẩm xuất khẩu tạo nguồn thu ngoại tệ mới cho nước này. Đặc biệt, ngoài những lợi ích về thương mại, dịch vụ, trí tuệ nhân tạo kết hợp với tự động hóa còn góp phần giúp Hàn Quốc giải quyết cuộc khủng hoảng nhân khẩu học với vấn đề dân số lão hóa, giảm tự nhiên dẫn tới thiếu hụt nguồn nhân lực hiện nay. 

Ngoài ra, với AI, Hàn Quốc không những đạt được mục tiêu phát triển kinh tế mà còn vươn tới cái đích của việc lan tỏa hơn nữa sức mạnh mềm quốc gia. Sự lựa chọn này còn chỉ ra nhận thức của Seoul đối với thế cục hiện nay tại khu vực và thế giới với những đan xen về cạnh tranh và hợp tác, lợi ích và thiệt hại.

Hàn Quốc đã cho triển khai nhiều biện pháp, dự án, kế hoạch hướng tới mục tiêu trên với lộ trình 5 năm. Trong đó có một sáng kiến đóng vai trò là xương sống của mọi hoạt động. Đó là kế hoạch xây dựng một "xa lộ AI" rộng khắp trên các lĩnh vực. Hệ thống này cũng sẽ nhanh chóng được mở rộng, nâng cao khả năng tiếp cận hạ tầng điện toán hiệu năng cao tiên tiến và kho dữ liệu chất lượng cao khổng lồ.

Theo các chuyên gia, Sáng kiến này là nhằm thu hút nhân tài hàng đầu, phát triển các ngành công nghiệp dựa trên AI, mở rộng khả năng tiếp cận dữ liệu công và chuyển đổi dịch vụ công của Hàn Quốc bằng các giải pháp AI trong nhiều lĩnh vực, từ ứng phó thảm họa, bảo đảm an ninh, giữ gìn trật tự và an toàn xã hội đến dịch vụ tư vấn pháp luật, y tế và chăm sóc sức khỏe, phúc lợi... Hàn Quốc cũng dự định sẽ thành lập một "Trung tâm điều phối AI" quốc gia để phối hợp chính sách giữa các bộ, ngành và cơ quan.

Song song với các kế hoạch này là hoạt động đào tạo, bồi dưỡng nhân tài trong công nghệ cao nói chung và lĩnh vực AI hẹp nói riêng, lồng ghép với việc thu hút nhân tài từ các quốc gia khác, trong đó có Việt Nam. Đã có nhiều doanh nghiệp công nghệ Hàn Quốc đến các Đại học của Việt Nam để liên kết tuyển dụng sinh viên đã tốt nghiệp và đào tạo thành các lập trình viên chuyên nghiệp. Đây là bước đi khôn ngoan, giúp các doanh nghiệp nước này rút ngắn được thời gian và tiết kiệm được chi phí, công sức đào tạo nguồn nhân lực. Hiện nay sinh viên Việt Nam đang chiếm hơn 1/4 trong tổng số gần 30.000 sinh viên nước ngoài đang theo học ngành kỹ thuật, trong đó có IT và AI, tại Hàn Quốc.

Ngoài ra, Hàn Quốc cũng đang đẩy mạnh liên kết đào tạo, nghiên cứu – phát triển trong lĩnh vực AI với các nhiều cường quốc công nghệ, nhằm tạo ra một sức mạnh tổng thể. Quan trọng nhất là việc gia tăng đầu tư cho khoa học công nghệ và nguồn nhân lực khoa học công nghệ. Ngoài gói 72,5 tỷ USD cho AI, nhằm thúc đẩy phát triển nguồn nhân lực khoa học công nghệ, Chính phủ Hàn Quốc đã quyết định tăng thêm hơn 1 tỷ USD cho ngân sách năm 2025, theo đó, mức chi cho đào tạo nhân lực kỹ thuật sẽ lên tới gần 6,5 tỷ USD trong năm nay và sẽ tiếp tục gia tăng trong những năm tiếp theo.

Trong những năm gần đây, nền kinh tế Hàn Quốc đang có dấu hiệu tăng trưởng chậm lại. Năm 2024, GDP chỉ đạt khoảng 1,4%, thấp hơn nhiều so với mức trung bình hơn 2% trong thập kỷ trước. Nguyên nhân chủ yếu là do xuất khẩu suy giảm, đặc biệt là trong ngành bán dẫn – vốn chiếm khoảng 20% tổng kim ngạch xuất khẩu của cả nước.

Về mặt xã hội, Hàn Quốc đang đối mặt với một trong những cuộc khủng hoảng dân số nghiêm trọng nhất thế giới. Tỷ lệ sinh trong năm 2024 tuy có tăng nhẹ, nhưng vẫn ở mức thấp nhất toàn cầu và còn cách rất xa mức sinh thay thế là 2,1 con/phụ nữ. Đồng thời, khoảng 20% dân số Hàn Quốc hiện đã trên 65 tuổi, và con số này dự báo sẽ tăng lên gần 40% vào năm 2050, khiến nước này trở thành một trong những xã hội già hóa nhanh nhất thế giới. Điều này đồng nghĩa với việc lực lượng lao động tại Hàn Quốc sẽ ngày càng suy giảm.

Song song với già hóa dân số, Hàn Quốc cũng đối mặt với thách thức trong việc đào tạo và giữ chân nguồn nhân lực chất lượng cao. Các ngành công nghệ cao như AI, robot, bán dẫn… đều ghi nhận tình trạng thiếu hụt kỹ sư có trình độ. Theo Bộ Khoa học và CNTT Hàn Quốc, nước này cần ít nhất 150.000 chuyên gia AI đến năm 2030, nhưng tốc độ đào tạo hiện nay mới chỉ đáp ứng khoảng 1/3 nhu cầu này.

 Mức độ khả thi của kế hoạch

Với bối cảnh hiện nay về kinh tế, cũng như về nhân lực của Hàn Quốc, mục tiêu nằm trong top đầu các cường quốc AI là một mục tiêu đầy tham vọng nhưng có tính khả thi cao.

Hàn Quốc đang phải đối diện với một số thách thức. Thứ nhất là sự trì trệ của nền kinh tế. Ở nhóm vấn đề này AI sẽ góp phần cải thiện xuất khẩu, khi trở thành 1 trong những mặt hàng xuất khẩu chủ lực của Hàn Quốc. Nhóm vấn đề thứ 2 liên quan đến thiếu hụt nguồn nhân lực. Tuy nhiên, trí tuệ nhân tạo kết hợp với tự động hóa sẽ góp phần giúp Hàn Quốc giải quyết cuộc khủng hoảng nhân khẩu học với vấn đề dân số lão hóa. Còn với vấn đề không đủ chuyên gia AI, Hàn Quốc đang đẩy mạnh đào tạo, liên kết đào tạo với các nước, thu hút nhân tài từ các quốc gia láng giềng…

Với cách tiếp cận này, có thể thấy giữa AI và các vấn đề mà Hàn Quốc đang phải đối diện có mối quan hệ hữu cơ, trong đó, phát triển AI vừa là mục tiêu, vừa là công cụ giúp Hàn Quốc giải quyết khó khăn. Trong bối cảnh đó, công cuộc phát triển AI của Hàn Quốc đang ở trong tình thế “chỉ có tiến, không được lùi”. Với tình thế này, Hàn Quốc buộc phải tập trung mọi nguồn lực để thực hiện thắng lợi mục tiêu nêu trên.

Trên thực tế, Hàn Quốc không chỉ dừng ở nghiên cứu – phát triển AI mà còn tiến hành ứng dụng ngay kết quả nghiên cứu – phát triển theo cách “lấy ngắn nuôi dài”. Hiện nay, AI đã được ứng dụng vào hành loạt các lĩnh vực trọng yếu của Hàn Quốc như an ninh – quốc phòng, trật tự - an toàn xã hội, quản lý hành chính và quản trị công, điều trị bệnh, thậm chí cả chăm sóc sắc đẹp. Một phần trong các khoản thu nhập từ các dịch vụ này sẽ được tái đầu tư cho nghiên cứu – phát triển. Cách làm theo kiểu “mỡ nó rán nó” này sẽ giúp Hàn Quốc giảm thiểu áp lực về vốn đầu tư. Nhìn chung, Hàn Quốc có nguồn lực tài chính, quyết tâm chính trị và cả nền tảng công nghệ để vươn lên trong lĩnh vực AI. Vấn đề then chốt còn lại là phát triển nguồn nhân lực. Nếu thực hiện được điều này, cho dù không đứng trong top 3, thì Hàn Quốc cũng sẽ ở top 5 thế giới trong một tương lai gần.

Việc Hàn Quốc đặt trí tuệ nhân tạo vào trung tâm phát triển kinh tế cho thấy quốc gia này đang nỗ lực định vị lại mình giữa làn sóng công nghệ toàn cầu. Tuy nhiên, từ tham vọng đến hiện thực là một hành trình dài, đòi hỏi sự đầu tư bài bản, đồng bộ và kiên định. Liệu Hàn Quốc có đạt được mục tiêu trở thành cường quốc AI như kỳ vọng sẽ là câu hỏi cần nhiều thời gian để trả lời.

Theo VOV